Wat is de WIA, welke vertakkingen heeft de WIA? En wat houden deze in?
Niet iedereen die na 2 jaar ziekte in loondienst de WIA instroomt is zich bewust van het feit dat er onder de WIA nog verschillende vertakkingen liggen. Deze vertakkingen kunnen van invloed zijn op het verloop van de gestelde verplichtingen maar ook op de hoogte van het bedrag van de uitkering.
Vaak zijn mensen opgelucht, als ik ze spreek. Ze zijn blij dat de keuring erop zit, dat de “papierwinkel” achter de rug is en eindelijk de WIA is toegekend. Nu komt er een tijd aan waarin ze verder kunnen herstellen, zonder al te veel druk. Nu komt er eindelijk tijd en ruimte om alles te laten bezinken, wat er de afgelopen twee jaar is gebeurd. Hierbij hoort vaak verdriet, teleurstelling maar ook verwerking. Deze tijd en ruimte heeft iedereen dan ook nodig om opnieuw te kunnen bepalen, waar ze staan, wat hen is overkomen en wat vanaf nu de weg richting de toekomst is.
Wanneer mensen mij vertellen over dat ze zo toe zijn aan deze ‘adempauze’, is het voor mij vaak niet het moment om hen dan te voorzien van extra informatie over de WIA. Wel knaagt dit laatste vaak aan mij. Als ergotherapeut, is het niet mijn taak om iemand net na een proces van keuren, te wijzen op de procedures van de WIA. Maar ik merk dat hierover vaak nog grote onwetendheid bestaat en het regelmatig ontbreekt aan duidelijke informatie. Daarom voelt het voor mij als noodzaak hierover mensen toch van informatie te voorzien. Dit ook ter bescherming van hen, omdat wanneer je je niet bewust bent van de stromingen en vertakkingen binnen deze wet, het je onaangenaam kan verrassen. Want er bestaan binnen deze wetgeving ’regelingen waardoor je uitkering vanaf een bepaald moment keldert naar het bijstandsniveau of dat er toch externe druk speelt om weer aan het werk te gaan.
Allereerst is het goed om te zeggen dat de wetgeving rondom de WIA niet de makkelijkste wetgeving is. Eerder dacht ik mezelf hierin te kunnen verdiepen via het internet. Maar hier werd ik niet veel wijzer van. Er ontstond zelfs meer onduidelijkheid, merkte ik. Als ergotherapeut ben ik medisch opgeleid om mensen te behandelen met klachten. In de opleiding zit dan ook geen kennis over wet- en regelgeving met betrekking tot ziekmelding. Omdat ik hierin al snel merkte een stuk kennis te missen, verwees ik mensen met naar hun arbeidsvragen terug naar hun re-integratiebureau, bedrijfsarts, HRM of het UWV. Bij een doorverwijzing met een arbeidsvraag richting HRM of het UWV, kreeg ik ook vaak terug dat mensen het gevoel hadden dat deze partijen niet altijd onpartijdig zouden zijn. Als het goed is zijn deze partijen wel onpartijdig, maar ik kan mezelf voorstellen dat als je je kaarten en vragen open op tafel wil leggen, dit soms onveilig kan voelen vanuit jouw kwetsbare ‘ziek-zijn’ positie.
Om mensen over dit stukje meer achtergrondinformatie te kunnen bieden, ontstond bij mij de behoefte om mij hierin te laten bijscholen. Om mezelf te verdiepen in alle wet- en regelgeving met betrekking tot ziekzijn, heb ik destijds een tweedaagse gevolgd bij scholingsinstituut Elan. Deze cursus was bestemd voor HRM medewerkers en arbeidsdeskundigen maar voor mij als ergotherapeut ook heel zinvol. Zelfs na twee dagen wet- en regelgeving voorbij te zien komen, blijf ik erbij dat de wetgeving van de WIA niet simpel in elkaar zit. In deze blog zal ik de recentste informatie over deze wetgeving zo veel mogelijk in begrijpbare taal proberen toe te lichten. Hopelijk schept dit duidelijkheid en kan ik mensen voorbereiden op stappen die zij anders niet hadden zien aankomen, binnen hun lopende WIA-uitkering.
Allereerst, wat is de WIA?
De WIA staat voor de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen. Deze wet heeft als doel om zoveel mogelijk arbeidsongeschikten aan het werk te houden. De WIA bestaat vanaf 1 januari 2005 en is de opvolger van de oude WAO-uitkering, die daarvoor gold als je arbeidsongeschikt werd. De WIA-uitkering heeft echter twee splitsingen, namelijk de IVA en de WGA uitkering. Beide uitkeringen worden WIA- uitkering genoemd maar hebben beiden een ander verloop.
Wat is de IVA?
De IVA staat voor Inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten. Een IVA uitkering, is een uitkering die niet zo snel wordt toegekend. Deze krijg je alleen als je zo goed als volledig arbeidsongeschikt bent en dat de verwachting is, dat dit altijd zo zal blijven. Iemand die terminaal is komt bijv. hiervoor in aanmerking. Maar wanneer een ziektebeeld onduidelijk is of wanneer er een kleine kans is op herstel, komt iemand dus niet in aanmerking voor een IVA maar voor een WGA. Een IVA wordt dus toegekend wanneer iemand 80% of meer volledig arbeidsongeschikt is en de verwachting is, dat dit altijd zo blijft.
De IVA is een uitkering van 75% van het (maximum) dagloon. De IVA-uitkering is een vastgesteld bedrag. Daarbij komt dat je de IVA ontvangt tot je AOW-leeftijd, mits je situatie hetzelfde blijft. Als deze uitkering is toegekend, geeft dit je dus financiële zekerheid. Iets wat bij de andere WIA-uitkeringen van de WIA niet vastligt
Soms is het zo dat je een vervroegde IVA kunt aanvragen, binnen de twee jaar ziekte in loondienst. Dit is wanneer het ernaar uitziet dat iemand daadwerkelijk niet meer gaat herstellen. Je kan een vervroegde aanvraag doen vanaf 3 weken ziekte. Dit kan gedaan worden tot aan de 68e ziekteweek en de uitkering zal 10 weken na de aanvraag ingaan. Wordt de aanvraag later gedaan dan de 68e week, dan zal de uitkering pas ingaan na 104 weken. Doorloop je de volledige wachttijd van de ziektewet (104 weken)? Dan betekent dit dat je tijdens de ziektewet minimaal 70% van je loon doorbetaald krijgt via je werkgever. Kies je voor een aanvraag van een vervroegde IVA? Dan ontvang je vanaf de ingang van de IVA 75% van je laatstverdiende dagloon. Buiten een iets hoger inkomen, wordt ook een deel van de kosten voor je werkgever gecompenseerd.
Wat is een WGA uitkering?Een WGA uitkering krijg je als je gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent of volledig arbeidsongeschikt, met kans op herstel. Ik kan je vertellen dat onder deze groep vrijwel alle mensen vallen. Voorheen werd er veel sneller beslist dat iemand volledig arbeidsongeschikt was. Maar dit heeft Nederland in het verleden veel te veel geld gekost. Het is goed dat ze hier nu kritischer naar kijken maar dit maakt wel dat de wet heel scherp is opgesteld. Om het dan nog een tandje moelijker te maken; onder de WGA-uitkering hangen ook weer drie vertakkingen, namelijk de LGU, LAU en VVU.
Welke uitkering heb jij?
Zoals ik al eerder zei hebben de meeste mensen een WGA uitkering ‘Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten’. Het woord zegt het al: je bent gedeeltelijk in staat om te werken, of de verwachting is dat je weer (gedeeltelijk) kan gaan werken in de toekomst. Deze uitkering wordt in sommige gevallen aangevuld door een arbeidsongeschiktheidspensioen via je pensioenfonds. Ook heb je mogelijk recht op een uitkering als je jezelf extra hebt verzekerd bij een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Dit is altijd goed om eens na te kijken. Voor veel mensen is een WIA een WIA. Maar het is voor het verloop maar ook voor de hoogte van de uitkering belangrijk om te weten welk soort uitkering je ontvangt. En welke vertakking hier weer onder valt. In de brief die je hebt ontvangen over de WIA-beslissing is ook de soort uitkering vermeld. Kijk dit voor jezelf eens na voordat je de verdere informatie leest.
Wat houden de drie vertakkingen onder de WGA verder in?
LGU, (de Loongerelateerde uitkering)
Deze uitkering is gebaseerd op je laatstverdiende loon en je eventuele huidige salaris. De LGU is een tijdelijke uitkering met de nadruk op TIJDELIJK. Hoe lang je een LGU krijgt, hangt af van het aantal jaren/maanden je (aantoonbaar) hebt gewerkt in je leven. Is die periode voorbij? Dan ga je over op de LAU of de VVU.
Heb jij een LGU, vraag dan altijd na tot wanneer deze loopt. Dit is zoiets waaraan ik zie dat mensen er te weinig uitleg over krijgen. Ze krijgen een bedrag per maand en zijn hier veelal van overtuigd dat dit het bedrag is, wat ze blijven krijgen. Dit is dus helaas niet zo. Vraag altijd na, hoelang de termijn is dat jij de LGU ontvangt. Zet dit groot in je agenda en hopelijk heb je voor deze datum zicht op mogelijkheden betreffende werk en herstel. Niet iedereen komt in de LGU want je hebt hier pas recht op wanneer je in de 36 weken voordat je ziek werd tenminste 26 weken hebt gewerkt.
Verder is de hoogte van deze uitkering de eerste twee maanden 75% en daarna 70% van het WIA-maandloon. Onthoud dat het WIA-maandloon grofweg hetzelfde is als het laatstverdiende loon dat je kreeg voordat je ziek werd. Werk je naast je WGA-uitkering? Dan worden jouw inkomsten de eerste twee maanden van je uitkering voor 75% gekort en daarna voor 70% gekort op de WGA-uitkering. Dat betekent dat je 25% tot 30% van je inkomsten mag houden. Daardoor is je totale inkomen (WGA-uitkering + inkomsten) altijd hoger dan wanneer je niet zou werken.
LAU (Loonaanvullingsuitkering)
Deze uitkering wordt toegekend als je niet aan de voorwaarden voldoet voor een loongerelateerde uitkering (LGU) je hebt niet 26 weken van de 36 weken gewerkt voor je ziekte of de duur van de loongerelateerde uitkering is afgelopen. De LAU is loonaanvullingsuitkering, wat inhoudt dat je gedeeltelijk aan het werk bent een aanvulling krijgt vanuit de LAU.
Verdien je volgens het UWV voldoende, dan krijg je deze aanvulling niet. Of je voldoende verdient, dat wordt bepaald door de arbeidsdeskundige van het UWV. Het UWV kijkt per maand of je voldoet aan de eisen voor een LAU. Voldoe je niet? Dan val je terug op de vervolguitkering (VVU).
VVU (de vervolguitkering)En als laatste en ook als laatste optie heb je de VVU. Dit is een vervolguitkering, als je geen recht (meer) hebt op zowel de LGU als de LAU. Schrik niet, deze uitkering is laag. De hoogte van de vervolguitkering bedraagt een bepaald percentage van het minimumloon (dus niet op basis van het WIA-maandloon). Het percentage is afhankelijk van jouw arbeidsongeschiktheidspercentage. En dus ook geen pretje om gebruik van te moeten maken. Als je voordat je ziek werd, heel veel gezonde jaren hebt gewerkt, duurt het gelukkig best wel even voordat je uiteindelijk in een VVU terecht komt. Maar als dit niet zo is en je snel door deze uitkeringstredes gaat, kan dit best rauw op je dak vallen.
Wat wel goed is om te weten, is dat wanneer je in de vervolguitkering zit en 50% verdient van wat je volgens UWV kunt verdienen met werk, dat dan je uitkering op dat moment wordt omgezet naar een loonaanvullingsuitkering en de hoogte van je inkomen dus weer stijgt. Afhankelijk van je inkomen kan er dus tussen deze uitkeringen worden geswitcht. De WIA heeft deze aanpak bedacht om ervoor te zorgen dat “werken en het verdienen van inkomen” wordt gestimuleerd.
Na deze uitleg denk ik dat je nu ook beter begrijpt, waarom ik opluchting met gemengde gevoelens aanhoor, wanneer iemand blij is dat zij een WIA-toekenning te hebben gekregen.
Uiteraard juich ik altijd even met iemand mee. Want natuurlijk komt er een periode met wat meer rust en met minder druk en hopelijk verdere hersteltijd. Maar een WIA is niet zalig makend.
Veel mensen denken, wanneer ik hen iets vertel over de weten regelgeving van de WIA, dat zij dan wel een IVA hebben gekregen. Maar in de vier jaar dat ik nu praktijk Energie Herstel heb, heb ik in totaal nog maar 2 mensen begeleid die na 2 jaar ziekte daadwerkelijk recht hadden op een IVA. En aan de ene kant ook maar gelukkig, want het hebben van een burn-out is iets waarvan je op termijn goed kunt herstellen. De meeste mensen die ik dan ook in de praktijk zie, komen na 2 jaar ziekte in loondienst terecht in de WGA – trede LGU.
En door hen te attenderen op het navragen van de specifieke datum van hun recht, hoop ik te voorkomen dat ze hierin verder zakken en uiteindelijk een VVU te voorkomen. Gelukkig is burn-out en bore-out problematiek iets waarvan herstel goed mogelijk is. En is het ook reëel om te verwachten weer uit de WIA te komen. Al is het altijd lastig om vanuit een niet werkende situatie je belastbaarheid goed in te schatten.
Twijfel je of het werk wat je hebt gevonden passend is en of je herstel dit toelaat? Ook hierover kunnen wij in gesprek gaan. Binnen de ergotherapie kunnen we altijd samen hardop brainstormen over de opties hierin. We kunnen samen een plan maken om naar deze gevraagde belastbaarheid toe te werken en/of vooraf testsituaties hierin aangaan.
Laat deze informatie even rustig bezinken. Pak de tijd die jij nodig hebt voor je herstel. Maar wees bewust van de achterliggende stromen vanuit deze wetgeving om ervoor te zorgen dat er geen nieuwe problemen zich aandienen. Zoals financiële zorgen. Al is gezondheid uiteraard onbetaalbaar.